Koloni, bir devletin yeni toprakları ele geçirerek kendi nüfusunun büyük bir bölümünü oraya yerleştirmesi demek demesine de, çağımızdaki kolonileşme nüfusa gerek olmadan, kendi profesyonel grubu ve içerideki iş birlikçileri ile içeriden dışarıya servet transferi olarak tarif edilebilir.
Ekonomik kurgu üzerinden spor kulüplerinde yaratılan kontrolsüz ve iş birliğine dayalı sömürü mekanizması, farklı bir koloni türünü ortaya çıkarmıştır. 15. yüzyılda coğrafi keşiflerin başlamasıyla sömürge yarışına en önden atılan devletlerden biri olan Portekiz, denizaşırı koloniler oluşturmaya başlamıştı. Güney Amerika’dan Doğu Hindistan’a, Afrika’ya kadar geniş bir alanda sömürge faaliyetlerine girişmişlerdir.
16. yüzyılın başında Güney Amerika’da Brezilya, Hindistan’da ve Afrika kıyılarında hâkimiyet alanını genişleterek büyük bir sömürge imparatorluğu kuran Portekiz, artık bir ticaret merkezi hâline gelmiştir.
Ayrıca Lizbon, kozmopolit ve çok kültürlü ticaret ağı ile Avrupa’nın gözde ticaret merkezlerinden biri olmuştur. Portekiz’in kolonilerinde ticaret için uygun hammadde ürünleri, buradan Avrupa’ya doğru bir yol izlemiştir.
Avrupalı diğer devletlerin sömürgelerinde yönetim erkine müdahale etmeksizin sağladığı kazançlı tutum, 20. yüzyılın sömürgecilik faaliyetlerinin ne noktaya evrildiğinin bir göstergesidir.
“Yönetim Erkine Müdahale Etmeksizin…” işin Püf Noktası…
Bakın; Portekiz özellikle Brezilya başta olmak üzere Latin ülkelerinde ve Afrika’dan az da olsa devşirdiği veya pasaport verdiği insan gücünü, kendi ekonomik politikası ve futbol politikası üzerinden bir seviyeye getirerek bir ticaret anlayışı üzerinden pazar yaratmaktadır. Bunun temeli yetenek dağılımındadır.
Bu dağılım, kimin Premier Lig’e, kimin La Liga’ya, kimin Türkiye’ye geleceğini belirler. İngiltere ve İspanya’da eski kolonici oldukları için burada kontrol mekanizması ve iç dinamik daha kuvvetlidir. Bizde ise iç dinamik ile kontrol mekanizması ayaklar altında olduğu için, içerideki iş birlikçilerle olmayanı olmayacak fiyata satarak kulüpleri sömürü mekanizması içine sokmaktadırlar.
En Önemli Ayrıntı Burasıdır!
Osimhen 150 M€, Uğurcan 44 M€, Singo 35 M€, Sane 18 M€ maaş ve 15 M€ imza parasıyla toplam 33 M€, Kerem 53 M€, Ederson 59 M€, Asensio 34,5 M€, Nene 21,5 M€, Duran 20 M€, Abraham 41,5 M€ ve Orkun 55 M€.
Toplam Bedel 546,5 Milyon Avrodur.
Yani 26,5 milyar TL harcamanın, borç batağındaki kulüplerden futboldan kazanılan parayla açıklanması akla uygun mu?
İşte yaratılan bu ekonomik “rant”, ülkemizde yapılan bu transferlerle birlikte servet transferi olarak dışarıya aktarılarak mutlu bir azınlığın yaratılmasına neden oldu. Kulüpler batarken kişiler zenginleşmeye başladı.
Yukarıda açıkladığım transfer harcamalarında Fenerbahçe ve Beşiktaş ayağında dolaylı veya direkt olarak Jorge Mendes üzerinden 284,5 milyon avro olarak gerçekleştirilmiştir. Buraya Mourinho’nun iki yıllık 30 milyon avro transfer bedelini de eklemek gerek.
Toplam 314,5 Milyon Avro
Yani 15,45 milyar TL yapar. Portekiz sömürgeciliğinin buradaki ticaret hacmi oldukça iyi.
Portekiz eskiden neredeyse bedelsiz hammaddeye ulaşmak için koloniler kurarken, şimdi sıfır maliyete yakın kendi hammadde kaynaklarını kendi imkânlarıyla oluşturulan - yönetim erkine bulaşmadan kendiliğinden oluşan - kolonilere devasa meblağlara satmaktadır. 21. yüzyıl ticaret anlayışı…
Bu ekonomik rantın devamlılığını sağlamak için siyaset, elindeki (TFF dahil) tüm enstrümanları kullanmaktadır. Örneğin, Süper Lig kulüpleri Takım Harcama Limitleri (THL) kapsamında 2024–25 sezonu toplam 27,5 milyar TL harcama yapabilme olanağına kavuşmaları, olmayan paraların kullanılması anlamına gelmektedir. Yine 4 kulüp halka arz edildiklerinden bu yana (2002–2025) 16 kez bedelli sermaye artırımına giderek toplam 18,9 milyar TL bedelli sermaye artırımı gerçekleştirmeleri ve kamu banka kaynaklarının futbol için kullanılması bunların hepsi siyasi müdahalelerdir.
Portekiz Sömürgeciliği Beşiktaş Üzerinden Yıldırım Demirören Zamanında Başladı
O zaman sadece Portekizliler grubuna 60 milyon avro bonservis ücreti ödenirken, aradaki Alves gibi bonuslar ilişkilerin kuvvetlenmesi için jestler oldu.
Hasan Arat dönemindeki Muçi, Al Musrati transfer jestleri ile Serdal Adalı dönemindeki Arroyo, Ricardo jestleri artık tek vücut olan ilişkilerin, BJK için bir servet transferi simgesi olması üzerinden her şeye rağmen karşılık gördü.
Bunların dışında Rafa Silva ile Immobile - Abraham’a aktarılan (!) servete rağmen verilen transfer bedelleri cabasıyken, Paulista, Uduokhai, Jurasek hiçbir şekilde verilen paraların karşılığı olmadığı gibi, sanki sömürge alımlarıydı.
Tüm bunlarla beraber, futbolun gerçeği Beşiktaş–Luasanne eşleşmesi ile ortaya çıktı. 23,9 milyon avro bonservis değerine sahip Luasanne, 178,38 milyon avro bonservis değerine sahip Beşiktaş’ı -Avrupa Ligi’nden Şhakhtar’dan sonra- Konferans Ligi’nden de elemesi, Beşiktaş’ın nasıl bir servet transferi yapılan kolonist aparat hâline getirildiğini kanıtıdır.
Aynı şekilde Fenerbahçe’de Talisca, Carlos, Amrabat, Semedo, Brown ve Alverez yine Mendes eliyle yapılan transferlerdir. Ve Mourinho operasyonu… Benfica’ya elenip–Benfica’ya gitmek ile hiçbir Avrupa ülkesinin vermeyeceği para karşılığı Kerem’i Fenerbahçe’ye sattırmak…
Futboldaki koloni operasyonunun en iyi sonucunu çarşamba akşamı gördük. Toplam bonservis değeri 70,45 milyon avro olan Zagrep, toplam bonservis değeri 298,13 milyon avro olan Fenerbahçe’yi 3-1 yendi.
Skorun dışında taktiksel olarak, sahaya çıkarılan takım olarak, oyun kurgusu olarak Fenerbahçe’den çok daha iyiydiler. Zagrep’in özgürlüğü sahada net görünüyordu.
Ve Frankfurt’a 5-1 yenilen Galatasaray… Bu yıl sadece bonservis bedeline 135 milyon avro harcadı. Frankfurt ise bu sene yapılan transferlere bonservis bedeli olarak 58,6 milyon avro öderken, yaptığı bonservis satışlarından 123,70 milyon avro geliri elde etti. Doğru kulüp yönetmek sahaya da yansır haliyle…
Dört büyüklerin toplam borcu 50 Milyar TL’ye gelmektedir.
Peki biz futbolda neyin bedelini ödüyoruz?
BirGün
